قانون صیغه موقت؛ مقررات شرعی و حقوقی ازدواج موقت در ایران
صیغه موقت یا ازدواج موقت یکی از انواع ازدواج است که در فقه اسلامی مورد تأیید قرار گرفته و در قانون مدنی ایران نیز به رسمیت شناخته شده است. این نوع ازدواج تفاوت‌های اساسی با ازدواج دائم دارد و مشمول قوانین خاصی است که در صورت رعایت نکردن آن‌ها، ممکن است مشکلات حقوقی برای طرفین ایجاد شود. در این پست، قوانین صیغه موقت در ایران، شرایط ثبت، حقوق و تعهدات زوجین و نکات مهم قانونی را بررسی خواهیم کرد.
صیغه موقت از نظر قانونی چیست؟
ازدواج موقت در قانون مدنی ایران تحت عنوان عقد انقطاعی شناخته شده و در ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی به آن اشاره شده است:
"ازدواج موقت عقدی است که برای مدت معین و مهریه مشخص بین زن و مرد منعقد می‌شود."
ویژگی‌های قانونی صیغه موقت:
✔ دارای مدت مشخص است (از چند ساعت تا چند سال)
✔ مهریه باید مشخص شود و بدون مهریه عقد باطل است
✔ نیازی به طلاق ندارد و پس از پایان مدت خودبه‌خود فسخ می‌شود
✔ زن پس از پایان عقد، در صورت رابطه زناشویی باید عده نگه دارد
✔ مرد می‌تواند مدت باقی‌مانده عقد را ببخشد (بذل مدت)
آیا ثبت صیغه موقت در دفاتر رسمی الزامی است؟
طبق ماده ۲۱ قانون حمایت از خانواده، ثبت ازدواج موقت الزامی نیست، مگر در شرایط زیر:
- اگر زن باردار شود
- اگر دو طرف توافق کنند که ازدواج را ثبت کنند
- اگر در عقد شرط شده باشد که ازدواج ثبت شود
در غیر این صورت، ثبت عقد موقت در دفترخانه الزامی نیست، اما ثبت آن می‌تواند در برخی موارد حقوقی و قانونی مفید باشد.
مدارک لازم برای ثبت صیغه موقت:
✅ کارت ملی و شناسنامه زوجین
✅ سند ازدواج (در صورت توافق برای ثبت رسمی)
✅ مدارک شناسایی ضامن (در برخی موارد)
حقوق و تعهدات زوجین در قانون صیغه موقت
✅ حقوق زن در صیغه موقت
✔ مهریه الزامی است و باید تعیین و پرداخت شود
✔ زن مستحق نفقه نیست، مگر اینکه در عقد شرط شده باشد
✔ زن پس از پایان مدت باید عده نگه دارد (در صورت برقراری رابطه زناشویی)
✔ زن می‌تواند شرط کند که مرد حق بذل مدت را نداشته باشد
✔ زن از مرد ارث نمی‌برد، حتی اگر ازدواج ثبت شده باشد
✅ حقوق مرد در صیغه موقت
✔ می‌تواند مدت باقی‌مانده را ببخشد (بذل مدت)
✔ الزامی به پرداخت نفقه ندارد، مگر اینکه شرط شده باشد
✔ پس از پایان مدت، ازدواج خودبه‌خود فسخ می‌شود و نیازی به طلاق ندارد
✔ در صورت تولد فرزند، موظف به ثبت و پرداخت نفقه فرزند است
نحوه فسخ صیغه موقت از نظر قانونی
۱. اتمام مدت عقد
ازدواج موقت به‌صورت خودکار پس از پایان مدت تعیین‌شده فسخ می‌شود و نیازی به اقدام خاصی ندارد.
۲. بذل مدت توسط مرد
مرد می‌تواند مدت باقی‌مانده را به زن ببخشد و عقد را زودتر از موعد تمام کند.
۳. فسخ به دلایل قانونی و شرعی
برخی شرایط باعث می‌شود که عقد موقت فسخ شود، از جمله:
- عدم پرداخت مهریه توسط مرد
- اثبات فریب یا دروغ در ازدواج
- وجود مشکلات جسمی یا روانی شدید در یکی از طرفین
نکته: فسخ عقد موقت باید از طریق مراجع قانونی و دادگاه خانواده انجام شود و نیاز به حکم رسمی دارد.
عده در قانون صیغه موقت
عده مدت زمانی است که زن پس از پایان عقد موقت باید صبر کند و نمی‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد.
✅ اگر رابطه زناشویی برقرار شده باشد:
???? عده برابر با دو دوره عادت ماهیانه است
???? اگر زن عادت ماهیانه ندارد، ۴۵ روز باید صبر کند
???? در صورت بارداری، عده تا زمان تولد فرزند ادامه دارد
✅ اگر رابطه زناشویی برقرار نشده باشد:
???? عده ندارد و می‌تواند بلافاصله ازدواج کند.
آیا فرزند حاصل از صیغه موقت دارای حقوق قانونی است؟
بله، طبق قانون مدنی فرزند حاصل از ازدواج موقت از پدر و مادر خود ارث می‌برد و دارای تمام حقوق قانونی یک فرزند مشروع است.
✔ نام فرزند باید در شناسنامه پدر ثبت شود
✔ پدر موظف به پرداخت نفقه و حمایت مالی فرزند است
✔ اگر ازدواج ثبت نشده باشد، مادر می‌تواند از طریق دادگاه درخواست ثبت فرزند را بدهد
سوالات متداول درباره قانون صیغه موقت
۱. آیا مرد می‌تواند بدون اجازه زن، مدت باقی‌مانده را ببخشد؟
بله، طبق قانون مرد می‌تواند بذل مدت کند و ازدواج را زودتر از موعد پایان دهد.
۲. آیا زن می‌تواند در صیغه موقت، مهریه نداشته باشد؟
خیر، مهریه در عقد موقت الزامی است و بدون تعیین آن، عقد باطل است.
۳. آیا ثبت صیغه موقت الزامی است؟
خیر، مگر در شرایطی که زن باردار شود، در عقد شرط شده باشد یا دو طرف توافق کنند.
۴. آیا صیغه موقت نیاز به شاهد دارد؟
خیر، صیغه موقت نیازی به شاهد ندارد، اما در صورت ثبت رسمی، ممکن است شاهد لازم باشد.
۵. آیا زن در صیغه موقت حق طلاق دارد؟
صیغه موقت نیازی به طلاق ندارد و زن نمی‌تواند عقد را یک‌طرفه فسخ کند، مگر در شرایط خاص مانند عدم پرداخت مهریه یا فریب در ازدواج.
جمع‌بندی
???? صیغه موقت در قانون مدنی ایران به رسمیت شناخته شده است و دارای احکام خاصی است.
???? ثبت ازدواج موقت الزامی نیست، مگر در شرایط خاص مانند بارداری یا توافق طرفین.
???? زن و مرد در ازدواج موقت از یکدیگر ارث نمی‌برند و مرد وظیفه پرداخت نفقه ندارد، مگر اینکه در عقد شرط شود.
???? مهریه در عقد موقت الزامی است و باید قبل از جاری شدن صیغه تعیین شود.
???? فرزند حاصل از صیغه موقت دارای حقوق کامل قانونی است و پدر موظف به ثبت نام او در شناسنامه است.