صیغه عقدموقت؛ شرایط، احکام و نحوه اجرا
صیغه عقدموقت که به آن ازدواج موقت نیز گفته می‌شود، نوعی عقد شرعی است که برای مدت مشخص و با مهریه معین بین زن و مرد بسته می‌شود. این نوع ازدواج، تفاوت‌های بسیاری با ازدواج دائم دارد و دارای احکام و شرایط خاصی است که باید رعایت شود. در این پست، به بررسی نحوه جاری کردن صیغه عقدموقت، احکام شرعی، شرایط قانونی و نکات مهم این نوع ازدواج می‌پردازیم.
صیغه عقدموقت چیست؟
صیغه موقت یا متعه نوعی از ازدواج است که در آن مدت زمان و مهریه مشخص شده و پس از پایان زمان تعیین‌شده، عقد خودبه‌خود منقضی می‌شود. در این نوع ازدواج، برخی حقوق و تعهدات که در ازدواج دائم وجود دارد، مطرح نیست.
ویژگی‌های مهم صیغه موقت:
✔ تعیین مدت (از چند ساعت تا چند سال)
✔ مشخص بودن مهریه
✔ عدم نیاز به طلاق برای جدایی
✔ عده برای زن پس از پایان عقد
✔ عدم تعلق ارث بین زوجین
شرایط لازم برای جاری کردن صیغه عقدموقت
برای اینکه صیغه موقت از نظر شرعی و قانونی معتبر باشد، باید شرایط زیر رعایت شود:
- رضایت کامل طرفین: ازدواج باید با اختیار و بدون اجبار انجام شود.
- مشخص شدن مدت عقد: مدت زمان ازدواج موقت باید کاملاً تعیین شود.
- تعیین مهریه: مقدار مهریه قبل از خواندن صیغه باید مشخص شود.
- عدم وجود موانع شرعی: زن نباید در عده ازدواج قبلی باشد و نباید بین طرفین محرمیت شرعی وجود داشته باشد.
- خواندن صیغه شرعی: متن صیغه باید به درستی خوانده شود تا عقد صحیح باشد.
نحوه خواندن صیغه عقدموقت
. خواندن صیغه توسط زن
???? زن می‌گوید:
زَوَّجْتُکَ نَفْسِی فِی الْمُدَّةِ الْمَعْلُومَةِ عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ
(من خود را برای مدت معین و با مهریه مشخص به ازدواج تو درآوردم.)
۲. قبول صیغه توسط مرد
???? مرد پاسخ می‌دهد:
قَبِلْتُ
(قبول کردم.)
???? نکته:
- اگر زن و مرد عربی بلد نباشند، می‌توانند صیغه را به زبان فارسی بخوانند.
- نماینده شرعی یا وکیل نیز می‌تواند صیغه را از طرف یکی از زوجین یا هر دو بخواند.
حقوق و تعهدات زوجین در صیغه موقت
✔ مهریه باید پرداخت شود و زن حق دارد قبل از انجام عقد، مهریه خود را طلب کند.
✔ زن و مرد پس از پایان مدت، از یکدیگر ارث نمی‌برند.
✔ نفقه (خرجی) بر عهده مرد نیست، مگر اینکه در عقد شرط شده باشد.
✔ زن پس از پایان عقد، باید عده نگه دارد (در صورتی که رابطه زناشویی برقرار شده باشد).
✔ مرد می‌تواند مدت باقی‌مانده را ببخشد و عقد را پایان دهد (بذل مدت).
عده در صیغه موقت
عده مدت زمانی است که زن پس از پایان صیغه عقدموقت باید منتظر بماند و نمی‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد.
✅ اگر رابطه زناشویی برقرار شده باشد:
- زن باید دو دوره عادت ماهیانه صبر کند.
- اگر زن عادت ماهیانه ندارد، باید ۴۵ روز صبر کند.
- در صورت بارداری، عده تا زمان تولد فرزند ادامه دارد.
✅ اگر رابطه زناشویی برقرار نشده باشد:
- زن نیازی به عده ندارد و می‌تواند بلافاصله ازدواج مجدد کند.
مزایا و معایب صیغه عقدموقت
✅ مزایای صیغه موقت
✔ مشروعیت شرعی و جلوگیری از روابط غیرمشروع
✔ عدم نیاز به طلاق برای جدایی
✔ انعطاف‌پذیری در مدت و شرایط عقد
✔ تعیین مهریه مشخص برای زن
❌ معایب صیغه موقت
❌ عدم ثبت رسمی در بسیاری از موارد (مگر اینکه در دفاتر رسمی ازدواج ثبت شود)
❌ عدم تعلق ارث بین زوجین
❌ نگاه اجتماعی منفی در برخی جوامع
❌ احتمال سوءاستفاده‌های مالی و احساسی
ثبت رسمی صیغه عقدموقت
در ایران، ثبت ازدواج موقت الزامی نیست، اما در برخی شرایط، ثبت آن توصیه می‌شود:
✔ اگر از ازدواج موقت فرزندی متولد شود، ثبت عقد برای احراز هویت کودک ضروری است.
✔ اگر زن بخواهد مهریه خود را از طریق قانونی دریافت کند، باید ازدواج ثبت شود.
✔ برخی دفاتر ازدواج، صیغه موقت را به‌صورت رسمی ثبت میکنند.
مدارک لازم برای ثبت صیغه عقدموقت:
✅ کارت ملی و شناسنامه زوجین
✅ سند ازدواج (در صورت ثبت رسمی)
✅ مدارک شناسایی ضامن (در برخی موارد)
سوالات متداول درباره صیغه عقدموقت
۱. آیا صیغه عقد موقت نیاز به شاهد دارد؟
خیر، صیغه موقت نیازی به شاهد ندارد، اما برای ثبت رسمی، ممکن است دفترخانه درخواست شاهد کند.
۲. آیا زن می‌تواند در صیغه موقت، مهریه نگیرد؟
خیر، مهریه در عقد موقت الزامی است، حتی اگر مقدار آن بسیار کم باشد.
۳. آیا مرد می‌تواند زن را در صیغه موقت طلاق دهد؟
صیغه موقت نیازی به طلاق ندارد، اما مرد می‌تواند بذل مدت کند (مدت باقی‌مانده را ببخشد).
۴. آیا در صیغه موقت، امکان تمدید مدت وجود دارد؟
خیر، پس از پایان مدت عقد، باید صیغه جدیدی خوانده شود.
۵. آیا در ازدواج موقت، زن از مرد ارث می‌برد؟
خیر، در صیغه موقت ارث وجود ندارد، حتی اگر ازدواج ثبت شده باشد.
جمع‌بندی
???? صیغه عقدموقت یک ازدواج شرعی و موقت است که با مدت و مهریه مشخص انجام می‌شود.
???? برای اجرای صحیح عقد، صیغه باید خوانده شود و شرایط شرعی رعایت گردد.
???? صیغه موقت نیازی به طلاق ندارد و با اتمام مدت یا بذل مدت از سوی مرد پایان می‌یابد.
???? زن پس از پایان عقد، باید عده نگه دارد (در صورت برقراری رابطه زناشویی).
???? ثبت ازدواج موقت در دفترخانه الزامی نیست، اما در برخی شرایط توصیه می‌شود.